Czy zawarcie umowy dożywocia zwalania z obowiązku zapłaty zachowku?

Czym jest umowa dożywocia? Czym różni się od darowizny mając na uwadze kwestię zachowku? Czy umowa dożywocia zwalania z obowiązku zapłaty zachowku?

Czym jest umowa dożywocia?

Zgodnie z art. 908 § 1 kodeksu cywilnego, jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Zachowek a darowizna

Zdarza się, że spadkodawca przekaże za życia swój majątek jednemu ze spadkobierców w drodze darowizny. Wówczas pozostałym spadkobiercom przysługuje przeciwko obdarowanemu spadkobiercy roszczenie o uzupełnienie zachowku. Jak stanowi art. 1000 § 1 kodeksu cywilnego, jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. 

Zachowek a umowa dożywocia

Zawarcie przez spadkodawcę umowy dożywocia ze spadkobiercą nie powoduje takich skutków, jak zawarcie umowy darowizny. Podstawowa różnica między tymi umowami jest taka, że w ramach darowizny następuje nieodpłatne przekazanie majątku. Z kolei umowa dożywocia nie jest umową nieodpłatną, gdyż przekazanie własności nieruchomości następuje w zamian za dożywotnie utrzymanie dla osoby przekazującej nieruchomość. Konsekwencją tego jest to, że w przypadku zawarcia pomiędzy spadkodawcą a spadkobiercą umowy dożywocia, pozostali spadkobiercy nie będą mogli żądać zachowku od wartości przekazanej nieruchomości, tak jakby to miało miejsce w przypadku umowy darowizny. Wartość nieruchomości przekazanej w drodze umowy dożywocia nie będzie brana pod uwagę przy obliczaniu substratu zachowku.