Odpowiedzialność małżonka za zaległości wobec ZUS

W kwestii odpowiedzialności za zobowiązania wobec ZUS art. 31 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odsyła do przepisów Ordynacji podatkowej.

Zasadą jest, że podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki.

W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.

Współmałżonek odpowiadający za zaległość składkową małżonka nie może być więc utożsamiany z płatnikiem. Jego zobowiązanie wynika z długu małżonka - płatnika i ograniczone jest do odpowiedzialności z majątku wspólnego. Domniemanie istnienia majątku wspólnego stwarza dopiero zawarcie małżeństwa. Z tą chwilą powstaje odpowiedzialność z art. 29 § 1 Ordynacji podatkowej, z czego wynika, że nie może dotyczyć zobowiązań powstałych wcześniej.

Skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:
1) zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej;
2) zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu;
3) ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka;
4) uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.

Z kolei rozwiedziony małżonek płatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości składkowe z tytułu zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Przepis ten stosuje się odpowiednio również w razie unieważnienia małżeństwa lub separacji.

Reasumując, na podstawie art. 29 § 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, odpowiedzialność majątkiem wspólnym dotyczy tylko tych zobowiązań składkowych, które powstały w czasie trwania wspólności ustawowej (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 sierpnia 2012 r. sygn. akt III AUa 1211/12).