Odrzucenie spadku po rodzicu a dziedziczenie po dziadku

Zgodnie z art. 931 § 2 KC jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Powyższy przepis stanowi podstawę dziedziczenia dzieci zmarłego spadkodawcy po jego rodzicach (dziedziczenie wnuków). Wnuki spadkodawcy dziedziczą tylko udział, jaki przypadałby dziecku, gdyby dożyło otwarcia spadku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2005 r., III CK 637/04). Przewidziane następstwo, w którym dzieci zmarłego wcześniej dziecka spadkodawcy wchodzą w miejsce swojego rodzica, powoduje, że zstępni zmarłego dziedziczną w istocie bezpośrednio po spadkodawcy.

Dzieci zmarłego spadkobiercy posiadają więc bezpośrednią, własną drogą do dziedziczenia po jego rodzicach (dziedziczenie przez wnuków). Przyjmuje się, że wnuki spadkodawcy w opisanej sytuacji dochodzą do spadku prawem własnym, bezpośrednio po spadkodawcy, a nie po swoim wstępnym, ponieważ ich dziedziczenie uzależnione jest od istnienia przesłanek dziedziczenia takiego zstępnego w stosunku do spadkodawcy, nie zaś względem swego bezpośrednio przodka.

Powyższej regulacji nie stoi na przeszkodzie art. 1020 KC, zgodnie z którym spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

W judykaturze ugruntowanym jest pogląd, że odrzucenie spadku wywołuje skutek w odniesieniu do określonego tytułu powołania do dziedziczenia. Nie oznacza więc, że spadkobiercy, którzy odrzucili spadek, są traktowani tak jakby nie dożyli daty otwarcia spadku odrzuconego w przypadku powołania ich do dziedziczenia po innych osobach, nawet w tej samej linii (por. postanowienie Sądu najwyższego z dnia 19 kwietnia 2012 r., IV CSK 354/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 sierpnia 2014 r., I ACA 31/14). Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 15 czerwca 2016 r. II CSK 529/15.

Tak więc złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku po ojcu czy matce nie ma żadnego wpływu na dziedziczenie po dziadku (babci).