Utrata mocy nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym a postępowanie egzekucyjne

Co w sytuacji, gdy nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (zaopatrzony w klauzulę wykonalności), w oparciu o który prowadzone jest postępowanie egzekucyjne, utraci moc? Nastąpi to wskutek wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty. Co jednak z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym? Zdarza się, że sąd przywraca stronie termin do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty, po tym jak stwierdził już prawomocność nakazu i wydał tytuł z klauzulą wierzycielowi. Ewentualnie, gdy uznał, że uprzednio nakaz zapłaty nie został pozwanemu doręczony i dopiero teraz rozpoczyna się bieg terminu do wniesienia sprzeciwu.

Zgodnie z art. 505 § 1 k.p.c., w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu, nakaz zapłaty traci moc, a przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie powodowi sprzeciwu razem z wezwaniem na rozprawę.

Skoro nakaz zapłaty będący podstawą egzekucji (art. 776 k.p.c.) utraci moc wskutek wniesienia sprzeciwu przez Pozwanego, to nie można prowadzić postępowania egzekucyjnego w oparciu o nieistniejący prawnie tytuł egzekucyjny. Utrata mocy przez nakaz oznacza, że orzeczenie przestaje istnieć.

Przepis art. 824 § 1 pkt 2 k.p.c. stanowi, że postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu, jeżeli egzekucja jest ze względu na przedmiot lub osobę dłużnika niedopuszczalna. Natomiast zgodnie z art. 825 pkt 2 k.p.c., organ egzekucyjny umorzy postępowanie w całości lub części na wniosek, jeżeli tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności prawomocnym orzeczeniem.

W związku z powyższym, po stwierdzeniu utraty mocy nakazu zapłaty w całości, konieczne jest uchylenie postanowienia w przedmiocie nadania przedmiotowemu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności, na podstawie art. 359 § 1 k.p.c.

Z kolei zgodnie z art. 759 § 2 k.p.c., sąd wydaje z urzędu komornikowi zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwa spostrzeżone uchybienia. Ocena prawna wyrażona przez sąd w ramach wydanych zarządzeń jest wiążąca dla komornika.

Reasumując, podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, którym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności (art. 776 k.p.c.). Artykuł 505 § 1 k.p.c. przesądza o utracie mocy przez nakaz zapłaty, który stanowił tytuł egzekucyjny stosownie do art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c. Niedopuszczalne jest zatem prowadzenie egzekucji na podstawie tytułu egzekucyjnego, który utracił moc ex lege.