Zasiedzenie służebności przesyłu – bieg terminów zasiedzenia dopiero po dniu 2 sierpnia 2008 roku

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 24 lutego 2023 r. stwierdził, że brak jest podstaw prawnych wynikających z obowiązujących przepisów, które pozwalałyby przyjąć, że dopuszczalne jest doliczenie okresu posiadania służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, przed dniem 3 sierpnia 2008 r., do okresu potrzebnego dla zasiedzenia służebności przesyłu. Tym samym Sąd Najwyższy podzielił pogląd wyrażany w nowszym orzecznictwie, zgodnie z którym przed nowelizacją Kodeksu cywilnego wprowadzającą służebność przesyłu nie mógł biec termin zasiedzenia prawa odpowiadającego treściowo tej służebności.

W omawianej sprawie Sąd Najwyższy nie podzielił od lat akceptowanego założenia, zgodnie z którym przed 3 sierpnia 2008 r. mógł biec termin zasiedzenia tzw. służebności, określanej najczęściej „gruntową”, o treści odpowiadającej służebności przesyłu, a po tej dacie dotychczasowy okres zasiedzenia podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia służebności przesyłu. Sąd stwierdził, że takie rozumienie instytucji zasiedzenia w kontekście służebności przesyłu, którą ustawodawca wprowadził do systemu prawnego ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 116, poz. 731), stoi w sprzeczności zarówno z obowiązującymi przepisami, jak i godzi w podstawowe założenia wynikające z Konstytucji (art. 2 – zasada demokratycznego państwa prawa) oraz Kodeksu cywilnego (art. 3 – zasada „lex retro non agit” – niedziałania prawa wstecz).

Omawiane orzeczenie stoi w opozycji do dotychczasowego dorobku sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Należy zwrócić uwagę, że w przeszłości wiele osób utraciło możliwość uzyskania wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu właśnie dlatego, że w ich sprawach skutecznie podniesiono zarzut zasiedzenia. Stosując się do poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 lutego 2023 r., podniesienie takiego zarzutu przez zakład energetyczny nie będzie skuteczne.