Zmiany w prawie spadkowym w 2023 roku

Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany w prawie spadkowym.

Jedna ze zmian dotyczy tzw. trzeciej grupy spadkowej, tj. dziadków spadkodawcy, a także ich zstępnych, czyli potomków.

Dotychczas w polskim prawie istniały trzy grupy spadkowe:

Pierwsza grupa spadkowa:

• (obecny) małżonek,

• dzieci,

• dalsi zstępni spadkodawcy (potomkowie dzieci).

Druga grupa spadkowa:

• rodzice spadkodawcy,

• rodzeństwo,

• zstępni (dzieci, wnuki) rodzeństwa. 

Trzecia grupa spadkowa:

• dziadkowie spadkodawcy,

• ich zstępni,

• pasierbowie.

Nowelizacja kodeksu cywilnego wprowadza zmiany w trzeciej grupie spadkowej polegające na zawężeniu jej do dziadków, rodzeństwa rodziców spadkodawcy oraz ich zstępnych. W związku z tym wyłączeni od dziedziczenia zostaną dalsi zstępni dziadków spadkodawcy, czyli tzw. cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia, które często nie utrzymują relacji ze spadkodawcą.

Niewątpliwie przyczyni się to do skrócenia czasu trwania niektórych postępowań spadkowych, gdyż nie będzie konieczne poszukiwanie, a następnie wzywanie do udziału w postępowaniu dalekich krewnych spadkodawcy, którzy często nawet nie zdawali sobie sprawy z jego śmierci.

Ponadto nowelizacja umożliwia uznawanie za niegodne dziedziczenia osoby, które "uporczywie uchylały się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego, określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową". Dotyczy to także uporczywego uchylania się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą.

Inna ze zmian dotyczy oświadczeń o przyjęciu lub odrzucenia spadku. Dotychczas spadkobierca na złożenie takiego oświadczenia miał 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy. Nowelizacja przewiduje, że termin ten będzie zawieszony w sytuacji, w której złożenie takiego oświadczenia będzie wymagać zezwolenia sądu opiekuńczego.